بررسی سازگاری تعدادی از ارقام زیتون یونانی در منطقه طارم

چکیده سابقه و هدف: زیتون یکی از مهم‌ترین محصولات درختی در استان زنجان بوده و در حال حاضر، شهرستان طارم بیشترین سطح زیر کشت زیتون کشور را به خود اختصاص داده است. یکی از مهمترین عوامل توسعه کشت محصولات بـاغی در هر منطقه، انتخــــاب ارقام سازگار می‌باشد. از این رو می‌توان با بررسی تنوع موجود در بین ارقام مختلف زیتون، ارقامی با عملکرد بالا، خصوصیات مطلوب و سازگار به شرایط آب و هوایی هر منطقه انتخاب کرد. این مطالعه به منظور بررسی سازگاری شش رقم زیتون یونانی و انتخاب ارقام سازگار با منطقه طارم انجام گردید. مواد و روش ها: این مطالعه از سال 1392 تا 1394 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و شش رقم در ایستگاه تحقیقات زیتون طارم به اجرا درآمد. ارقام مورد آزمایش شامل آمفی‌سیس، هالکیدیکی، مگارون، تیاکی، آگروماناکی و پاترینی بود. صفات رویشی و زایشی از قبیل ارتفاع درخت، عرض تاج درخت، سطح مقطع تنه، تعداد گل‌آذین در شاخه، تعداد گل در گل‌آذین، درصد گل‌های کامل، درصد تشکیل میوه و صفات میوه از قبیل وزن میوه، وزن هسته و نسبت گوشت به هسته برای 30 میوه در هر درخت، عملکرد میوه در هر درخت و درصد روغن اندازه‌گیری شد. روغن میوه با استفاده از دستگاه سوکسله و حلال دی اتیل اتر استخراج و مقدار روغن در ماده خشک و ماده تر میوه تعیین گردید. داده ها با نرم افزار آماری SAS مورد آنالیز قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که بین ارقام از نظر همه صفات رویشی و زایشی اندازه‌گیری شده اختلاف معنی‌داری وجود داشت. به طوری که ارقام تیاکی و هالکیدیکی بیشترین ارتفاع و عرض تاج را داشتند در حالی‌که که رقم مگارون دارای کم‌ترین ارتفاع و رشد قطری تاج درخت بود. از نظر تعداد گل‌آذین در شاخه، ارقام پاترینی و مگارون برتر از سایر ارقام بودند. درصد تشکیل میوه بر اساس نوع رقم متفاوت بود و اختلاف معنی‌داری بین ارقام مشاهده گردید. رقم تیاکی با 88/1 درصد بیش‌ترین و رقم هالکیدیکی با 52/0، کم‌ترین درصد تشکیل میوه را داشتند. وزن تر میوه از 71/1 در رقم تیاکی تا 38/8 گرم در رقم هالکیدیکی متغیر بود. بیش‌ترین عملکرد میوه در رقم هالکیدیکی به دست آمد درحالی‌که رقم آگروماناکی دارای کمترین عملکرد بود. بیشترین کارآیی عملکرد مربوط به رقم مگارون بود. ارقام تیاکی و آمفی‌سیس به ترتیب با 17/53 و 05/53 درصد، بیشتر مقدار روغن در ماده خشک میوه را داشتند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده می‌توان رقم هالکیدیکی و مگارون را به دلیل عملکرد بالاتر، میوه درشت‌تر و درصد روغن مناسب، به عنوان یک رقم دو منظوره برای باغ‌های تجاری طارم و مناطق با شرایط آب و هوایی مشابه، پیشنهاد کرد. همچنین با توجه به قدرت رشد متوسط و کارایی عملکرد بالا، رقم مگارون برای سیستم های کشت‌ متراکم مناسب است.